Udręka i ekstaza mistrza
Malarz, rzeźbiarz, architekt, pisarz- prawdziwy człowiek renesansu. Takim tytułem do dzisiaj można nazwać niewielu ludzi. Niewątpliwie do ich grona należy Michelangelo Buonarotti Simoni, szerszemu gronu znany jako Michał Anioł. O życiu i twórczości wielkiego mistrza opowiada fabularyzowana biografia autorstwa Irvinga Stone’a pt. „Udręka i ekstaza”.
Książka śledzi życie i poczynania w sztuce Michała Anioła od 15 roku życia aż do samej śmierci w wieku 89 lat. Każdy rok życia Florentyńczyka jest dokładnie opisany, stąd ponad 700 stron dobrej lektury.
Pomimo zawiłości historycznych, autorowi w przejrzysty sposób udało się przedstawić motywację i uzasadnienie wszystkich działań Buonarottiego. Zapewne ogromny wkład w to miała podróż autora książki, który kilka lat spędził we Włoszech. Poznawał tam historię życia Michała Anioła. Florencja, Bolonia, Carrara, Rzym- te miasta odwiedził Stone. To tam dowiadywał się o tym, z jakiej rodziny pochodził główny bohater jego książki, skąd czerpał inspiracje, skąd pochodził marmur na jego posągi, dlaczego jego współpracownik zmiażdżył mu nos, gdzie mieściła się jego pracownia, dokąd uciekał zmęczony życiem na dworze watykańskim oraz w czyich ramionach uzyskiwał spokój i ukojenie. Książka otwiera przed nami realia renesansowych Włoch. Wprowadzając czytelnika do świata młodego Michała Anioła, autor powoli zaznajamia nas z kolejnymi postaciami ważnymi dla kariery artysty. Na życiowej drodze Buonarottiego stają postacie takie jak: Leonardo Da Vinci (z którym Michał Anioł prowadził spory o wyższość rzeźby nad malarstwem ), papież- Aleksander VI, artysta- Rafael Santi, filozof- Niccolo Machiavelli, wiele wpływowych rodzin włoskich- Medyceusze, Strozzi, Borgie, Farnese, cesarz Francji- Karol V, architekt bazyliki św. Piotra- Bramante oraz wiele innych postaci, które wpłynęły na dalsze losy Italii oraz Europy. Dlatego lektura staje się dla czytelnika nie tylko interesującym zajęciem wolnego czasu, ale także stanowi ogromne źródło wiedzy na temat losów Italii u progu czasów nowożytnych oraz papiestwa nękanego działalnością kościołów reformatorskich.
„Udręka i ekstaza” dokładnie oddaje klimat renesansowych Włoch nie tylko tematyką, ale także wtrąceniami z języka włoskiego. Piękne zwroty w ojczystym języku artysty umilają lekturę oraz utwierdzają w przekonaniu piękna języka Włochów. Aspekt estetyczny biografii uświetniają także liczne opisy kamieniołomów, z których Michał Anioł sam nadzorował wydobycie marmuru na jego dzieła. Czytelnika zdumieć mogą też zmiany, jakie zachodzą w wiecznym mieście- Rzymie, wydającym się nie zmieniać od tysiącleci. Za panowania każdego papieża ulice Rzymu przeradzają się kolejno z rynsztoków poprzez ogromne domy uciech na najwyższej klasy rezydencje i zadbane ulice.
Akcja książki obejmuje lata 1490- 1564, podczas których Michał Anioł uczy się rzeźby i fresku przy boku wielkich artystów- Ghirlandaja i Bertolda oraz tworzy na rzecz osób prywatnych, władców, duchownych, a nawet kolejnych papieży (podczas pobytu Michała Anioła w Rzymie kolejno zmienia się aż 7 następców św. Piotra) począwszy od Juliusza II.Szeroki wachlarz zainteresowań Michała Anioła obejmował rzeźbę, malarstwo, architekturę oraz poezję. Mimo takiej różnorodności, nade wszystko miłował pracę w marmurze. Jako artysta ciągle pracował, nawet na łożu śmierci myślał o niewykończonych dziełach, które pozostawił po sobie.
Recenzję „Udręki i ekstazy” należy zakończyć zdaniem, które oddaje sens całej tej biografii, a rzekomo pochodzi z ust samego mistrza: „Sztuka jest dla mnie udręką, gdy mi się coś nie udaje, ekstazą, gdy wszystko idzie dobrze, ale w każdym razie ona mną włada”.
Em. Zet.
