Chanuka Sameach!

W ciągu najbliższych ośmiu dni Żydzi, ale i wielu Izraelczyków obchodzić będzie Święto Świateł- Chanukę. Jest to jedyne, świeckie święto w kalendarzu żydowskim, wypadające 25 dnia miesiąca kislew. Upamiętnia ono ponowne poświęcenie Świątyni Jerozolimskiej (hebr. בֵּיתהַמִּקְדָּשׁ-Beit Ha Mikdasz) w roku 165 p.n.e. 

Jest to czas niezwykle radosny. Zabroniona jest wówczas żałoba i post. Wiąże się on z pewnego rodzaju powrotem, końcem żałoby po utraconej Świętości. To właśnie stąd pochodzi jej nazwa. Chanuka znaczy tyle co poświęcenie. Zwana inaczej także jako Święto Poświęcenia, Dzień Ognia.  W Izraelu jest to też pamiątka odrodzenia narodu żydowskiego.

Zapalanie świeczek

Obowiązkową micwą(przykazaniem) jest zapalenie świeczek/lampek oliwnych umieszczonych na specjalnym, ośmioramiennym świeczniku- chanukiji. Powinna ona znajdywać się najlepiej przed domem. Jeżeli nie ma takiej możliwości w pobliżu okna lub drzwi. Ma to ,,upubliczniać cud”. Świeczki odpala się po zachodzie słońca, zaczynając od strony prawej. Robi się to za pomocą dziewiątej-pomocniczej- zwanej szamasz. Z każdym dniem zapalana jest kolejna świeca. Tym razem od strony lewej.

Przed zapaleniem należy wypowiedzieć błogosławieństwa. Pierwszego dnia czyta się trzy, zaś w pozostałe tylko dwa. Następnie odmawiana jest modlitwa Ha-nerot halalu i hymn Maoz cur. W pozostałe dni pomija się trzecie błogosławieństwo.

Zwyczaj ośmiu świec wziął się z legendy, iż oliwy w lampie (ner tamid) starczyło tylko na jeden dzień, jednakże paliło się ono aż osiem dni.

Tradycyjne dania

Oprócz placków ziemniaczanych zwanych latkes, podaje się pączki (sufagnijot), racuchy, naleśniki. Smażone są na oliwie, co również nawiązuje do cudu chanukowego. Podczas kolacji podawane są także dania na gęsim tłuszczu. Ser również zajmuje ważną pozycję na stole. Odnosi się to do legendy, według której Judyta poczęstowała serwm dowódcę armii asyryjskiej Holofernesa. Podobno najadł się jego takiej ilości, że poczuł pragnienie i wypił kilka litrów wina. Upity zapadł w sen. Sprytna Judyta zabiła go, co skończyło się porażką armii wroga. Dzieci dostają również cukierki z miodu i sezamu.

Prezenty i gra w drejdla

Według zwyczaju aszkenezyjskiego dzieci otrzymują czekoladowe monety. Dzieje się to piątego dnia. Jest to bardzo ważny moment. Wynagradza to całoroczne, pilne studiowanie Tory . Z czasem pieniążki zostały zastąpione prezentami. W Izraelu nie ma zwyczaju dawania prezentów. Dorośli w tym czasie grają w karty, a dzieci bawią się bączkiem zwanym drejdel. Ma on cztery boki z wypisanymi literami נ (nun); ג (gimel); ה (he); ש (szin). Są to pierwsze litery słów ,,nes gadol haja szam”. Znaczy to dosłownie ,,wielki cud zdarzył się tam”. Każda litera ma przypisane polecenie. 

Nun – nic nie dajesz, nic nie bierzesz;

Gimel – wszystko zabierasz;

He – dokładasz połowę stawki;

Szin – dokładasz całą stawkę;

Drejdl był symbolem czterech wielkich mocarstw otaczających Erec, a niewidzialna oś to losy Izraela. O samej grze powstały liczne piosenki.

O Chanuce pisał między innymi Isaac Singer. Akcja jego utworów rozgrywa skę na Lubelszczyźnie, a zatytułowana jest ,,Moc światła: osiem opowieści chanukowych”.

Jest to święto piękne. Uczestniczą w nim wszyscy. Młodsi czy starsi stają się wówczas jednością, ciesząc się z upamiętnienia cudu 25 dnia miesiąca kislew.

חנוכה שמה